کاربرد دستگاه سانتریفیوژ اغلب در صنایع آزمایشگاهی، پزشکی، صنعتی، کشاورزی، محیط زیست و از این دست می باشد. دستگاه سانتریفیوژ بسته به نوع و محل کاربرد به انواع مختلفی تقسیم می شوند. به صورت کلی می توان گفت که سانتریفیوژ ها به ۲ دسته سانتریفیوژ رومیزی و سانتریفیوژ ایستاده تقسیم می شوند که هر کدام از آن ها از انواع مختلفی دارند که با در نظر گرفتن عوامل متعدد باید آن ها را انتخاب نمود. سانتریفیوژ های ایستاده اغلب برای پردازش نمونه ها با حجم و سرعت بالا استفاده می شوند. سانتریفیوژ ایستاده به ۳ دسته: اولتراسانتریفیوز، سانتریفیوژ با دور بالا و سانتریفیوژ با دور پایین تقسیم می شوند. همچنین سانتریفیوژ های رومیزی که در طیف وسیعی کاربرد دارند شامل انواع مختلفی هستند و از سانتریفیوژ های مقرون به صرفه به شمار می آیند.
سانتریفیوژ رومیزی
سانتریفیوژ های رومیزی در اشکال مختلفی از جمله: سانتریفیوژ رومیزی چند منظوره، میکروسانتریفیوژ، سانتریفیوژ های کلینیکال و غیره طراحی شده اند که هر کدام در طیف وسیعی از آنالیز ها کابرد دارند. در ادامه این مطلب به بررسی هر کدام از آن ها به تفکیک می پردازیم.
سانتریفیوژ های رومیزی چند منظوره
این نوع سانتریفیوژ ها از رایج ترین سانتریفیوژ های آزمایشگاهی هستند که در موارد بسیاری به کار گرفته می شوند و دارای انواع روتور، حجم و سرعت می باشند. این سانتریفیوژ ها به طور معمول برای کشت بافت، تحقیقات DNA/RNA، برداشت سلول، جداسازی درون سلولی، پروتئین و غیره استفاده می‌شوند. محدوده حجم معمولی این سانتریفیوژ به طور معمول از ۰.۲ میلی لیتر تا ۷۵۰ میلی لیتر می باشد. از بهترین و کاربردی ترین سانتریفیوژ های رومیزی که دارای روتور های متنوع می باشد می توان به Centric350 از کمپانی دامل (Domel) اشاره کرد
میکروسانتریفیوژ ها
میکروسانتریفیوژ ها برای نمونه های با حجم کم کاربرد دارند، به صورت معمول روتور های میکروسانتریفیوژ برای لوله هایی با حجم ۱.۵ تا ۲ میلی لیتر طراحی شده اند و برای این سانتریفیوژ ها لوله های معمولی و یک بار مصرف قابل استفاده می باشد. این نوع سانتریفیوژ بیشتر در موارد مربوط به PCR و مولکولی، آنالیز های مرتبط با ماده های ژنیتیکی از جمله: DNA و RNA، جداسازی پلاسمید ها، کیت های آزمایشگاهی miniprep و سایر موارد آزمایشگاهی و تحقیقاتی مورد استفاده قرار می گیرد.
سانتریفیوژ های کلینیکال
سانتریفیوژ های کلینیکال برای استفاده در بیمارستان ها و کلینیک ها طراحی شده اند و برای چرخاندن نمونه ها با سرعت پایین مناسب هستند. به طور معمول سانتریفیوژ های کلینیکال برای لوله های ۳ تا ۱۵ میلی لیتر مناسب هستند. از مشهورترین سانتریفیوژ های کلینیکال می توان به دستگاه سانتریفیوژ Centric 220 CF اشاره نمود.
سانتریفیوژ ایستاده
برخلاف سانتریفیوژ های رومیزی سانتریفیوژ های ایستاده دارای پایه های مخصوص می باشند و روی زمین قرار می گیرند. سانتریفیوژ ایستاده دارای انواع مختلف می باشد که به اختصار به بررسی هر کدام می پردازیم.
سانتریفیوژ های ایستاده با سرعت خیلی بالا
یکی از پرکاربرد ترین سانتریفیوژ ها در آزمایشگاه های هسته ای سانتریفیوژ های ایستاده با سرعت خیلی بالا می باشد این سانتریفیوژ ها که چند منظوره هستند دارای ظرفیت ۱.۵ میلی لیتر تا ۱۰۰۰ میلی لیتر می باشد و به صورت معمول ۴۰ روتور دارند و جهت جداسازی سلول‌ها، رسوب پروتئین، کشت بافت، جداسازی درون سلولی (به عنوان مثال، اجسام گلژی، ریبوزوم)، جداسازی DNA/RNA و پلاسمید ها به کار گرفته می شوند.
اولتراسانتریفیوژ
اولتراسانتریفیوژ برای گردش در سرعت های بالا طراحی شده است و بیشترین و مهم ترین کاربرد را در حوزه پلیمر، بیوشیمی و زیست‌شناسی مولکولی دارد. اولترا سانتریفیوژ ها خود به ۲ دسته تقسیم می شوند که هر کدام دارای شتاب و ظرفیت مختص به خود می باشند. کاربردهای رایج اولتراسانتریفیوژ عبارتند از: جداسازی ذرات ویروس، جداسازی DNA، جداسازی پروتئین یا RNA همچنین این سانتریفیوژ ها اخیرا در حوزه نانو کاربرد دارند.
سانتریفیوژ های سرعت پایین
سانتریفیوژ های سرعت پائین دارای ظرفیت بالا و سرعت پایین می باشد و ظرفیت آن به طور معمول بین ۱.۵ میلی لیتر تا ۲۰۰۰ میلی لیتر است و کاربرد رایج آن برای جداسازی کامل سلول ها است، به عنوان مثال: جداسازی گلبول های قرمز و پلاکت های خون به صورت کامل و دومین کاربرد رایج آن در صنعت داروسازی است.